“Сүктүү” испэктээк сүрэхтэннэ

Ахсынньы 26 күнүгэр Кыыл Уола аатынан Үҥкүү тыйаатырыгар биир сонун “Сүктүү” испэктээк премьерата сүрэхтэннэ. Былыр-былыргыттан кэргэн кэпсэтии бары норуоттар олохторугар улахан суолталааҕа уонна кинилэр өйдөрүгэр-санааларыгар, дьаһахтарыгар, үгэстэригэр, култуураларыгар биллэрдик дьайар элбэх сиэри-туому кытта ситимнээҕэ. Тыйаатыр уус-уран салайааччыта Свелана Бессонова бу теманы дэлби хасыһан үөрэппитэ уонна биллиилээх учуонай Светлана Ивановна Петровалыын билсэн, кэпсэтэн, толкуйдаан баран испэктээккэ XVII-XVIII үйэҕэ кыыс оҕо кэргэн тахсар сиэрин-туомун, таҥаһын-сабын көрдөрөргө быһаарыммыттара. «Сүктүү» испэктээк – уус-уран айымньы, манна булгуччулаах олоҕурбут үгэһи кытаанахтык тутуһуу суох. Муусукатын саха аркыастыр артыыстара Анна уонна Афанасий Томскайдар, Аммаҕа Олоҥхо ыһыаҕар ситиһиилээхтик кыттан баран, Анна дойдутугар Бөтүҥҥэ, бэйэлэрин сайылыыр дьиэлэригэр 20 күн устата айан таһаарбыттара. Муусукатын “Кыл Саха” бөлөх уонна аркыастыр артыыстара доҕуһуоллаатылар. Наука өттүттэн Светлана Ивановна уонаа Ангелина Григорьевна бигэ тирэх буоллулар.

Испэктээк кэнниттэн мин көрөөччүлэри кытары сэһэргэстим. Каролина Григорьева: “Мин бу тыйаатыр саҥа үлэтин наһаа сэргээн көрдүм. Бэйэм икки кыыс оҕолоох буоламмын наһаа интириэһиргээтим. Былыргы дьылларга кыыс оҕо барахсан дьылҕатын.  Үс гына өрүллүбүт суһуох үҥкүүтүн олус сөбүлээтим. Хаһан да ити туһунан урут истэ да, көрө да илик этим. Уонна кыыһы таҥыннарыы сиэмэ-туома эмиэ сонуннук көһүннэ.

Кылыгырас кыабаканан симэнии уонна ол хамсаныыта, муусуката наһаа иһирэх, ити матыып өйбөр-санаабар хатанан хаалла. Кийиит кыыс симигэ, куттаммыт курдуга, ырааһа, чарааһа киһини долгутар. Күтүөт уол эмиэ наһаа табыллан хамсанна. Бэйэ-бэйэлэригэр анаммыт курдуктар. Тыйаатыр бары артыыстарыгар, үҥкүүһүттэригэр, аркыастыр артыыстарыгар, иистэнньэннэригэр барҕа махтал тириэрдэбин!”.

Светлана Соколова – пенсионер:  “Мин испэктээги чугастык ылынным. Үҥкүүһүттэр таһымнара үрдүгэ киһини сөхтөрөр. Бары эдэрдэр, бары көхтөөхтөр. Саха оҕолоро сайдыбыт таһымнара киһини үөрдэр. Илиилэрин илии, атахтарын атах гыммыт киһи. Мин уолаттары астынным. Кыахтаахтар. Дыгын оонньуутун кыттыылаахтара оһуоба чаҕылхайдар. Ыһыахха успуорт көрүҥнэрин барытын кэриэтэ үҥкүүнэн көрдөрдүлэр.

Испэктээк түмүгэр “Сүктүү үҥкүүтэ” эмиэ наһаа иэйиилээх, сэрэнэн, бэйэ-бэйэлэрин харыстаан тутталлар, ис туруктарын арыйбакка. Саха үнүстүрүмүөнэ ити кэмҥэ наһаа киһини уоскутта, сааһылаата. Үҥкүү тыйаатырыгар мэлдьи сылдьар буоламмын үксүлэрин көрөн билэбин. Эдэрдэр элбээбиттэрэ аһара сэргэх. Түөрт уол биир кыысчааны эккирэппит хартыыналарыгар, кыыстара тэбинэттээх, сүүрэн-көтөн лыах курдук, наһаа симиктик мичээрдиир. Тыйаатыр бука бары үҥкүүһүттэрин кэлэн иһэр Саҥа дьылынан эҕэрдэлиибин, барыта этэҥҥэ буоллун!”.

Мария Гоголева – учуутал: “Уопсайынан саха үҥкүүтэ наһаа сайынна. Саха сирэ регион быһыытынан саамай үҥкүүнү өрө туппут регион. Ити чахчы. Кыра оҕоттон саҕалаан аҕам саастаахтарга дылы. Үҥкүү тыйаатыра үҥкүү өттүгэр планета иннигэр сылдьар. Онон элбэх эдэр үҥкүүһүт сценаҕа таҕыстаҕына бэл киһи көнөтүк тутта түһэр. Ити Ойууну толорбут Георгий Уваровскай чэпчэки тыыннаах, чэпчэкитик ыстанар. Наһаа өр хамсанна. Кыанар. Элбэхтик үҥкүүлээтэҕинэ биллэр үҥкүүһүт буолсу диэн сабаҕалаатым. Эдэр уоллаах кыыһы сөпкө талбыттар. Таҥастара-саптара мааныыта сүрдээх. Түмүккэ түөрт пара наһаа чаҕылхай, элбэх киэргэллээх, мааны таҥастаах үҥкүүлээбиттэрэ көрөргө астык. Бары уһуттара, кыраһыабайдара киһи болҕомтотун тардар”.

Ольга Степанова: “Мин Балетнай оскуола оҕолорун сөбүлээтим. Барахсаттар! Бытыгыраһаннар, дьиҥнээх кулунчуктар. Үҥкүү диэн наһаа кэрэ эйгэ. Киһи эрэ умсугуйан көрөр. Маны тэҥэ түргэн тэтимнээх эдэр ыччат “Дьиэрэҥкэй үҥкүүтүн” эмиэ тигинээн олорор, тэтим да тэтим”.

Дьэ ити курдук кыра бириэмэҕэ көрөөччүлэри кытары алтыһан ыллым. Уонна бу “Сүктүү” испэктээк күн сирин көрөрүгэр, сүрэхтэнигэр туох баар кыттыгастаах артыыстарбытын, туруорааччылары, үлэһиттэри, тыйаатырга кэлэн күүс-көмө буолбут маастардары, иистэнньэҥнэри, устудьуоннары бука барыларыгар улахан махталбытын аныыбыт уонна кэлэн иһэр саргылаах Саҥа дьылынан ис сүрэхпититтэн бары кэрэни, сырдыгы, ырааһы баҕарабыт.

Вера Черноградская